PFAS-vrij koken: wat is het en hoe doe je het?

Je hoort het steeds vaker: “kook zonder PFAS”. En dat klinkt logisch, want deze stoffen kunnen schadelijk zijn voor je gezondheid. Maar als je dan op zoek gaat naar een veilige pan, kom je al snel vragen tegen als: “Waarom plakt mijn RVS-pan?”, “Waarom laat mijn keramische pan los?” of “Waarom roest gietijzer zo snel?”
Kortom: PFAS-vrij koken klinkt simpel, maar in de praktijk blijkt het soms best een uitdaging. Gelukkig is er goed nieuws: met de juiste informatie en een beetje kennis over materialen wordt koken zonder PFAS wél makkelijk en leuk.
In deze blog leggen we uit wat PFAS eigenlijk zijn, waarom je ze beter kunt vermijden en hoe je wel prettig kookt met pannen van RVS, gietijzer of keramiek.

Wat zijn PFAS?

PFAS is een verzamelnaam voor stoffen die water, vet en hitte afstoten. Klinkt handig en dat is het ook. Ze zitten in regenjassen, pizzadozen én… antiaanbakpannen. Maar het probleem? Deze stoffen breken bijna niet af en worden daarom ook wel ‘forever chemicals’ genoemd. Ze blijven in het milieu en in je lichaam zitten. En dat kan schadelijk zijn voor je gezondheid. Daarom kiezen steeds meer mensen voor PFAS-vrije pannen.

Hoe kun je PFAS-vrij koken?

De oplossing is simpel: kies pannen zonder antiaanbaklaag met PFAS. Gelukkig zijn er goede en veilige alternatieven. We zetten de drie populairste voor je op een rij.

Gietijzeren pannen

Gietijzeren pannen zijn misschien wat zwaar, maar ze zijn ijzersterk en gaan een leven lang mee. Ze hebben geen antiaanbaklaag nodig, want je maakt die bij gietijzeren pannen zelf door ze goed in te branden met olie. Daardoor ontstaat er een glad laagje (patina) waardoor je eten niet blijft plakken. Helemaal PFAS-vrij dus, zoals bijvoorbeeld de Skottsberg gietijzeren wokpan. 

Veel mensen schrikken van een beetje roest, maar vaak is dat gewoon de patina die loskomt. Geen paniek: gewoon goed afdrogen na het afwassen en opnieuw invetten met een klein beetje olie, bijvoorbeeld lijnzaadolie. Die vormt bij verhitting een harde beschermlaag. Gebruik je de pan regelmatig? Zet ’m af en toe in een warme oven of op een zacht vuurtje met een dun laagje olie. Even inwrijven met keukenpapier en je pan is weer als nieuw.

Ja, hij is zwaar. Dus gebruik stevige pannenlappen en til met beleid. Maar met de juiste zorg is dit een pan die je jarenlang met plezier gebruikt.
Tip: Laat de pan nooit nat staan, dan voorkom je roest. Even schoonmaken, goed afdrogen en invetten is alles wat je nodig hebt.

RVS pannen

RVS-pannen (roestvrij staal) hebben geen antiaanbaklaag nodig, en dus ook geen PFAS. Ze zijn duurzaam, gaan jarenlang mee en zijn perfect voor bakken van vlees, groenten of het maken van sauzen. Maar… ze vragen wel een beetje aandacht.

Veel mensen raken gefrustreerd omdat eten blijft plakken. Herkenbaar? Dat komt vaak doordat de pan niet goed is voorverwarmd of het vlees te snel wordt omgedraaid. Gelukkig kun je dit makkelijk voorkomen.

Zo gebruik je een RVS-pan zonder gedoe:

• Verwarm rustig op middelhoog vuur. RVS warmt langzaam op, maar houdt de warmte goed vast. Zeker bij pannen met een meerlaagse bodem.
• Doe de waterdruppeltest. Laat een paar druppels water in de pan vallen. Gaan ze dansen en vormen ze bolletjes? Dan is je pan warm genoeg.
• Olie erin pas ná opwarmen. Laat de olie glanzen voor je het eten erin legt.
• Laat vlees met rust. Als het goed aanbakt, laat het vanzelf los. Niet te vroeg proberen keren.
• Gebruik zachte spatels of tangen en draai met beleid.
• Toch aangebakken? Vul de pan met heet water en een scheutje azijn. Even laten weken en hij is weer schoon.

RVS is dus niet moeilijk maar je moet gewoon weten hoe je ermee omgaat. En heb je het eenmaal in de vingers? Dan wil je niks anders meer.

Keramische pannen

Keramische pannen zijn populair en dat is niet voor niets. Ze hebben een antiaanbaklaag gemaakt van natuurlijke materialen zoals zand of klei. Daardoor zijn ze 100% PFAS-vrij en fijn in gebruik. Bovendien zijn ze lichter dan gietijzer of RVS, wat ze ideaal maakt voor dagelijks koken. Een favoriet is bijvoorbeeld de keramische koekenpan Demeyere. 

Maar let op: keramische pannen vragen een beetje aandacht. Zet ze niet op het hoogste vuur, want dan kan de coating beschadigen of barsten. Gebruik ook liever houten of siliconen spatels want metalen spatels kunnen krassen maken.
En na het koken? Laat de pan eerst even afkoelen voordat je hem afwast. Een hete pan onder koud water kan namelijk schrikken, en daar houdt keramiek niet van.

Wordt de antiaanbaklaag na een tijdje minder? Geen zorgen. Laat wat water met een scheutje natuurazijn zachtjes koken in de pan, spoel hem daarna af en droog goed. Vaak werkt de laag dan weer prima.

Klaar om zelf PFAS-vrij te koken?

Koken zonder PFAS is niet moeilijk. Met de juiste pan en een paar simpele tips kook je veilig en lekker. Zo kies je niet alleen bewust, maar ook duurzaam voor je gezondheid en het milieu.

Ben je benieuwd welke pan bij jou past? Kom gerust langs in onze winkel in Emmen of neem contact op. We denken graag met je mee.